نیازهای مادی و معنوی انسان از نظر قرآن کریم

نیازهای مادی و معنوی انسان چه چیزهایی است؟
نیاز مادی بشر، گمشده ای نیست. او به خوبی می داند که چگونه از مواهب طبیعی و نعمت های الهی، بهره مند شود. طبیعت مادی انسان ها تفاوتی با طبیعت دیگر جانداران و حتی گیاهان در وابستگی فطری به عالم ماده و رفع نیاز غریزی از آن ندارد.
به جز بشر که با حشر انسانی محشور می شود، سایر موجودات ابتدا و انتها شروع و پایانی دارند. البته در این که حیوانات نیز محشور می شوند در سورة تکویر به آن اشاره شده است. تفصیل مطلب به بحثی گسترده نیاز دارد، ولی معاد و قیامت و زندگی در عالم آخرت، مقصد اصلی انسان ها است. پس نیاز اصلی و عمدة انسان ها ارضا شدن با زندگی حیوانی و مادی نیست. خداوند روح انسان را بر می گزیند و به نفخه ای از خود، با جسمی کاملاً مادی و زوال پذیر به نام بدن، آشنا می کند و او را با چنین حربه ای می آزماید تا دوباره آن را به سوی خود بخواند و در سرای ابدی به آن چه در این دنیا پرداخته، سزایش دهد. در نتیجه انسان به چیزی فراتر از عالم طبیعت یعنی مسائل مربوط به روح و به تعریف روشن تر معنویت نیازمند است.
در آن هنگام که آدم و حوّا آفریده شدند، در منزلگاهی به نام دنیا به سر
نمی بردند و آدم به خدعه و مکر شیطان از مصدر و مأوای اصلی اش دور شد:
"و گفتیم ای آدم!تو با همسرت در بهشت سکونت کن و از (نعمت های) آن از هر جا
می خواهید گوارا بخورید. (امّا) نزدیک این درخت نشوید که از ستمگران خواهید شد. پس شیطان موجب لغزش آن ها از بهشت شد و آنان را از آن چه در آن بودند، بیرون کرد و (در این هنگام) به آن ها گفتیم:همگی (به زمین) فرود آیید در حالی که بعضی دشمن دیگری خواهید بود و برای شما در زمین، تا مدت معیّنی قرارگاه و وسیلة بهره برداری خواهد بود".1
و اینک فرزند آدمی دمی چند به زندان تن و بدن مجبور است و می بایست به نیاز های معنوی اش که جز تعبد و رسیدن به معرفت نیست، برسد. وجود عقل و ارسال رسل و تبیین احکام دین و الزام به تقلید، موجب رفع نیازند. خداوند بشر را جز برای عبادت و عرفان و شناخت، نیافرید:"من جنّ و انس را نیافریدم جز برای این که عبادتم کنند"2(و از این راه تکامل یابند و به من نزدیک شوند). رسیدن به نیازهای معنوی موجب رسیدن به سعادت اخروی و بازگشت به اصل و مصدر است و این به قصد و رضا و تسلیم و اطاعت در برابر اوامر خدایی میسر است و نیاز معنوی تفسیری غیز از این ندارد.
1 بقره (2) آیات 35 و 36.
2 ذاریات (51) آیة 56.